นํ้ามันดิบเวสต์เท็กซัสมีการซื้อขายกันที่ตลาดไนเม็กซ์ของสหรัฐฯ ซึ่งถือเป็นตลาดซื้อขายล่วงหน้า (Futures market) นับเป็นตลาดที่มีสภาพคล่องมากที่สุดและมีปริมาณการซื้อขายล่วงหน้ากัน มากที่สุดในโลก โดยราคานํ้ามันดิบเวสต์เท็กซัสนั้นถูกใช้เป็นราคาอ้างอิง (benchmark)ในการซื้อขายนํ้ามันดิบหลายชนิดในทวีปอเมริกาเหนือ
และละตินอเมริกา

โดยปกติราคานํ้ามันดิบเบรนท์ที่เป็นราคาอ้างอิงของประเทศในฝั่งยุโรปและแอฟริกา และราคานํ้ามันดิบดูไบ ที่ใช้อ้างอิงราคาของประเทศในทวีปเอเชีย และตะวันออกกลางมักจะเคลื่อนไหวไปในทิศทางเดียวกันกับราคานํ้ามันดิบ เวสต์เท็กซัสโดยราคานํ้ามันดิบเบรนท์จะมีราคาถูกกว่าราคานํ้ามันดิบเวสต์เท็กซัสประมาณ 1-2 เหรียญสหรัฐฯ ต่อบาร์เรลส่วนนํ้ามันดิบดูไบซึ่งถือเป็นนํ้ามันดิบที่มีคุณภาพด้อยที่สุดในบรรดา นํ้ามันดิบที่กล่าวมาเนื่องจาก เป็นนํ้ามันดิบชนิดหนักและให้สัดส่วนนํ้ามันเตาจำนวนมากดังนั้นราคานํ้ามันดิบดูไบจึงมีราคา ถูกที่สุด โดยมักจะต่ำ กว่านํ้ามันดิบเวสต์เท็กซัสประมาณ 2-3 เหรียญสหรัฐฯ ต่อบาร์เรล อนึ่งในบางช่วงเวลานํ้ามันดิบเวสต์เท็กซัสอาจ มีราคาถูกกว่านํ้ามันดิบเบรนท์หรือนํ้ามันดิบดูไบได้ หากปัจจัยของอุปสงค์หรือ อุปทานของตลาดนํ้ามัน ในแต่ละภูมิภาคเกิดความผันผวน

1. ปัจจัยพื้นฐาน (Fundamentals) ประกอบด้วย อุปสงค์และอุปทาน

1.1 อุปสงค์ (Demand) คือ ความต้องการใช้นํ้ามัน ซึ่งจะมี 2 ส่วน คือ ความต้องการใช้นํ้ามันดิบ (โรงกลั่นนํ้ามัน) และ ความต้องการใช้นํ้ามัน สำเร็จรูป (ผู้บริโภค)ซึ่งการประกาศหรือการประมาณการความต้อง การใช้นํ้ามันนั้น โดยปกติแล้วจะเป็นความต้องการใช้นํ้ามันสำเร็จรูป ซึ่งอุปสงค์นํ้ามันจะเคลื่อนไหวไปในทิศทางเดียวกันกับราคานํ้ามัน กล่าวคือ ราคานํ้ามันจะปรับสูงขึ้น เมื่ออุปสงค์นํ้ามันปรับเพิ่มขึ้น เวลาพิจารณาว่าอุปสงค์จะเพิ่มขึ้นหรือไม่นั้น จะดูจากการเติบโตทาง เศรษฐกิจ กล่าวคือ ในช่วงที่เศรษฐกิจขยายตัว ปริมาณการใช้นํ้ามัน จะปรับสูงขึ้น ส่วนในช่วงเศรษฐกิจหดตัว ความต้องการใช้นํ้ามันก็จะปรับ ลดลง โดยเฉพาะ

1.2 อุปทาน (Supply) คือ ปริมาณการผลิตนํ้ามัน ซึ่งจะประกอบด้วยปริมาณนํ้ามันดิบ (จากบ่อนํ้ามัน) และปริมาณนํ้ามันสำเร็จรูป (ผลิตภัณฑ์จากโรงกลั่น) ซึ่งในการประกาศหรือการประมาณการอุปทานนํ้ามันนั้น โดยปกติแล้วจะเป็นอุปทาน นํ้ามันดิบ ซึ่งอุปทานนํ้ามันจะเคลื่อนไหวไปในทิศทางตรงกันข้ามกับราคานํ้ามัน กล่าวคือ ราคานํ้ามันจะปรับสูงขึ้นเมื่ออุปทานนํ้ามันปรับลดลง  

เวลาพิจารณาทิศทางของอุปทานนํ้ามันดิบนั้น จะดูจากปริมาณการผลิตนํ้ามันดิบของผู้ผลิตนํ้ามันดิบสองกลุ่มได้แก่ ผู้ผลิตกลุ่มโอเปค (OPEC) และผู้ผลิตนอกกลุ่มโอเปค (Non-OPEC) โดยปกติผู้ผลิตกลุ่มโอเปคจะผลิตนํ้ามันดิบคิดเป็นประมาณ 35% ของกำลังการผลิตของโลก ซึ่งโอเปคจะเป็นผู้สร้างสมดุลระหว่างอุปสงค์และอุปทานในตลาด เช่นถ้าปริมาณการผลิตนํ้ามันดิบของผู้ผลิต นอกกลุ่มโอเปคปรับสูงขึ้น ผู้ผลิตกลุ่มโอเปคจะร่วมกันลดกำลังการผลิตของกลุ่มลง เพื่อไม่ให้เกิดภาวะอุปทานสูงเกินไป จนล้นตลาดและทำให้ราคานํ้ามันดิบตกต่ำลงไป

เนื่องจากกลุ่มโอเปคมีบทบาทสำคัญในการสร้างความสมดุลย์ของปริมาณนํ้ามันดิบในตลาด ดังนั้นตลาดจึงให้ความ สำคัญต่อการประชุมโอเปค ที่ปกติจะจัดขึ้นที่กรุงเวียนนา ประเทศออสเตรียโดยในการประชุมจะมีการตัดสินใจเรื่องโควตา การผลิตนํ้ามันดิบ โดยโอเปคจะอาศัยการปรับเปลี่ยนโควต้าการผลิตในการกำหนดราคานํ้ามันดิบให้อยู่ในระดับที่โอเปค เห็นว่าเหมาะสม เช่น ในช่วงครึ่งหลังของปี 2551 ที่ราคานํ้ามันดิบปรับตัวปรับตัวลดลงมากนั้น โอเปคได้ตัดสินใจปรับ ลดกำลังการผลิตหลายต่อหลายครั้ง รวมทั้งสิ้นลดลง 4.2 ล้านบาร์เรลต่อวัน จากปริมาณการผลิตสูงสุดในเดือน ก.ย. 2551 เพื่อลดปริมาณนํ้ามันดิบส่วนเกินออกจากตลาด ซึ่งผลของการปรับลดโควตาการผลิตนํ้ามันดิบนั้น มีส่วนสำคัญ ที่ช่วยผยุงราคานํ้ามันดิบในขณะนั้นไม่ให้ปรับลดลงไป

1.3 ปริมาณนํ้ามันคงคลัง (Inventory หรือ สต๊อกนํ้ามัน) ประกอบไปด้วย ปริมาณนํ้ามันดิบคงคลัง และปริมาณนํ้ามัน สำเร็จรูปคงคลัง โดยปริมาณนํ้ามันคงคลังของสหรัฐฯ ที่ประกาศโดยสำนักงานสารสนเทศด้านพลังงานของสหรัฐฯ (EIA) ซึ่งจะประกาศเป็นประจำทุกวันพุธ จะส่งผลกระทบโดยตรงต่อราคานํ้ามันดิบเวสต์เท็กซัส นอกจากนี้ ปริมาณนํ้ามันคงคลังของยุโรป ญี่ปุ่น และสิงคโปร์ ซึ่งมีขนาดใหญ่ ก็จะมีผลกระทบต่อราคานํ้ามันดิบ และนํ้ามันสำเร็จรูป ในแต่ละภูมิภาคนั้นๆ เช่นกัน โดยข้อมูลผันแปรตามการเปลี่ยนแปลงของปริมาณนํ้ามันคงคลังนั้น

กลุ่มโอเปค (OPEC: Organization of Petroleum Exporting Countries) ได้ถือกำเนิดขึ้นในปี พ.ศ. 2503 มีสมาชิกก่อตั้ง 5 ประเทศ ประกอบด้วย ซาอุดีอาระเบีย อิรัก อิหร่าน คูเวต และเวเนซุเอลา ต่อมา กลุ่มโอเปคมีสมาชิก เพิ่มเติมอีก 8 ประเทศ คือ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ กาตาร์ ไนจีเรีย แอลจีเรีย ลิเบีย อินโดนีเซีย เอกวาดอร์ และล่าสุดประเทศแองโกลารวมเป็น 13 ประเทศ สำนักงานใหญ่ของกลุ่มโอเปคตั่งอยู่ที่กรุงเวียนนา ประเทศออสเตรีย อนึ่งประเทศอินโดนิเซียได้ถอนตัวออกจากกลุ่มโอเปคในปี 2551 หลังจากที่อินโดนีเซียเปลี่ยนจากผู้ส่งออกนํ้ามันดิบมา เป็นผู้นำเข้านํ้ามันดิบ กลุ่มโอเปคมีการผลิตนํ้ามันดิบประมาณ 29 ล้านบาร์เรลต่อวัน (ถ้าไม่นับรวมอิรัก หรือ เรียกว่า กลุ่มโอเปก-11 ผลิตนํ้ามันดิบรวม 26.5 ล้านบาร์เรลต่อวัน) ซึ่งคิดเป็นประม๊ณ 35% ของปริมาณการผลิตนํ้ามันโลก

โอเปค ตั้งขึ้นเพื่อประสานและสร้างเอกภาพด้านนโยบายน้ำมันระหว่างประเทศสมาชิก  โดยมุ่งรักษาเสถียรภาพของราคาน้ำมันสำหรับประเทศผู้ผลิต  และจัดหาน้ำมันป้อนประเทศผู้บริโภคอย่างมีประสิทธิภาพและสม่ำเสมอ  รวมถึงเพื่อรักษาผลตอบแทนที่เป็นธรรมให้แก่ผู้ลงทุนในธุรกิจน้ำมันด้วย  ตามปกติการประชุมรัฐมนตรีของประเทศสมาชิกถูกกำหนดไว้รอบปีละ 2 ครั้ง และสมาชิกทั้งหลายจะต้องปฏิบัติตามมติของที่ประชุม